Psycholoog Bert Stoop is de webmaster van de zeer uitgebreide en invloedrijke website Animal Freedom en oprichter van de gelijknamige stichting.
In het tweeluik Vrijheid als grondrecht voor dieren en Smoezen over diermisbruik lezen we wat hem daarbij beweegt.
Hoewel de inhoud van beide publicaties ook op de website zelf voorkomt, is het handig om de teksten thematisch in boekvorm tot je te nemen. Een deel van de opbrengst komt weer ten goede aan de stichting.
Recensie gepubliceerd in het winter 2015/16 Vegan magazine van de Nederlandse Vereniging voor Veganisme. Vrijheid als grondrecht voor dieren& Smoezen over diermisbruik.
Bert Stoop.
Animal Freedom, 2013.
ISBN 9-789402-107852, 9-789402-106619.
Animal Freedom, dat wil informeren en opiniëren, blijkt haar naam niet voor niets te dragen. Stoop stelt vrijheid centraal binnen zijn dierethiek. Vrijheid is naar zijn mening de basis voor mensenrechten en een grondrecht voor dieren - en zou ook als zodanig in de grondwet opgenomen moeten worden. Daarbij koppelt hij vrijheid aan gelijkheid tussen mensen onderling en tussen mensen en dieren. Overigens verwerpt de auteur een eenzijdig rationalistische benadering zonder mededogen. Zonder compassie wordt een recht volgens Stoop niet omgezet in rechtvaardig handelen.
Intrinsieke waarde
Helaas lijkt er wel sprake van een misverstand rond het begrip "intrinsieke waarde", dat de auteur resoluut verwerpt als bruikbare basis voor dierenrechten. Hij lijkt dit te verwarren met een specifieke waarde die een dier of diersoort zou hebben vanwege bepaalde mooie eigenschappen of de zeldzaamheid ervan. Zo'n concept kan inderdaad een rol spelen in de ecologische ethiek. Met intrinsieke waarde van individuele dieren wordt echter door voorstanders van dierenrechten meestal iets anders bedoeld. Namelijk dat ze niet als gebruiksvoorwerp mogen worden opgevat maar omwille van zichzelf onvoorwaardelijk respect verdienen. Deze notie staat niet haaks op Stoops centrale waarde van de vrijheid, maar sluit daar juistbij aan. Men zou zelfs kunnen stellen dat dieren hun recht op vrijheid ontlenen aan hun intrinsieke waarde als individu.
Nuchter pragmatisme
Recht op vrijheid behelst voor Stoop voornamelijk de mogelijkheid om natuurlijk gedrag te vertonen en het recht op lichamelijke integriteit. Iedere oproep om een uitzondering te maken op dergelijke grondrechten of eraan voorbij te gaan is immoreel men berust op het recht van de sterkste.
Stoop, zelf praktisch veganist, gelooft daarbij in de mogelijkheid om dieren een aanvaardbare mate van vrijheid te bieden binnen een ecologische, diervriendelijke veeteelt. Hij wil mensen niet het, zoals hij dit noemt, vermeende recht ontzeggen om vlees te blijven eten of zelfs om bont te kopen. Wel wil hij dat vlees en zuivel duurder worden en niet langer gesubsidieerd met belastinggeld, en pleit hij voor een verbod op de bontproductie. Zijn strijd betreft dus primair het opheffen van de vee-industrie en niet van het vlees eten. Het gaat hem erom dat dieren voor hun dood een dierwaardig, zo vrij mogelijk leven kunnen leiden. Daarbij stelt hij uitdrukkelijk dat het recht op vrijheid zo gedefinieerd kan worden dat het recht om niet onnodig gedood te worden daar onderdeel van uitmaakt. Feitelijk blijkt Stoop zelf een voorstander van deze definitie en veel van zijn concrete standpunten doen denken aan die van Gary L. Francione. Uiteindelijk wil hij toe naar een samenleving toe waarin geen enkel dier meer gebruikt wordt voor het nut of het plezier van de mens. Deze overtuiging koppelt hij echter aan een nuchter soort pragmatisme. Dit levert soms dieronvriendelijk overkomende uitspraken op, zoals waar hij schrijft dat bij kleinere veestapels het jongvee de 'behoefte aan rundvleesconsumptie' kan dekken.
Smoezen over diermisbruik
Opmerkelijk genoeg wijst Stoop dwangmiddelen zoals een verbod op het kopen van bont of vlees uit de bio-industrie principieel af, omdat mensen uit vrije wil respect tegenover dieren zouden moeten tonen. Een belangrijk gedeelte van Vrijheid als grondrecht voor dieren behandelt drogredenen van voorstanders van de bio-industrie en andere vormen van diergebruik. In Smoezen over diermisbruik vormen ze zelfs het enige onderwerp. Stoop hanteert hierin indelingen uit de argumentatieleer. Allerlei bekende en minder bekende vergoelijkingen passeren de revue, en ze worden in de meeste gevallen vakkundig ontzenuwd. Bijvoorbeeld dat de mens een alleseter is en 'dus' ook een omnivore leefwijze zou moeten hebben. Of zelfs dat men in de bio-industrie optimaal rekening houdt met dierenwelzijn! Maar ook hier weer de gedachte dat een veganistische samenleving voorlopig niet haalbaar is. "Een portie geduld (bewaren) is essentieel".
