Dirk Boon houdt zich sinds de jaren zeventig bezig
met de rechtspositie van dieren. Hij studeerde erop
af, promoveerde. Sinds 1997 is hij twee dagen in de
week professor in Utrecht. Tot op heden is Boon tot
zijn spijt de enige gespecialiseerde jurist in Nederland
die zich met dieren bezighoudt. "Ik had in de jaren
tachtig nog de goede hoop dat velen mij na mijn promotie
zouden volgen. Dat dierenrecht zou uitgroeien tot een
echte discipline. Maar hoewel dat bij milieurecht wel
gebeurde, bleef dierenrecht achter".
En waar Boon alleen bleef in de universitaire wereld,
bleven de buitenparlementaire voorvechters van dierenrechten
roependen in de woestijn. Boon: "Er
is geen enkele vooruitgang.
Met dieren is een aantal
tergende dingen aan de hand. Zoals in de bioindustrie".
"In de bioindustrie worden 130 miljoen dieren gehouden.
Die leven onder erbarmelijke omstandigheden. De afgelopen
dertig jaar wordt daar tevergeefs aandacht voor gevraagd. Dat zij maar nooit gehoord worden, leidt bij sommige
mensen tot een enorme frustratie. Voor hen zijn dieren
als hun naasten. Ze gaan van opgekropte woede over de
schreef: gooien ruiten in, bezoeken een fokkerij. Maar
is dat een delict? Het is van een heel andere orde dan
messentrekkers en bolletjesslikkers. Ik kan wel wat
meevoelen met deze mensen. Er zijn grenzen aan wat je
met dieren mag doen". Die liggen bijvoorbeeld bij de
inzet van proefdieren. "Ik sta er niet van versteld
dat daarover bij veel mensen verontwaardiging heerst.
De 7000 mensen in ons land die zich bezighouden met
de 700.000 proefdieren die we per jaar gebruiken, willen
niets prijsgeven. Het is bijna onmogelijk om na te gaan
hoe een dierproef wordt verricht en waarom. Zij zeggen:
'Omdat we ons niet bloot willen geven aan terreur'".
"Hetzelfde gaat op voor de veehouderij. Daar worden
130 miljoen dieren gehouden, maar als je door Nederland
rijdt, zie je er niets van. Veehouders hebben zich onzichtbaar
gemaakt. Vanwege besmettingsgevaar mag niemand de stallen
in. Zij zeggen: 'De consument wil goedkoop vlees, en
de consument vraagt om diervriendelijke producten, om
minder dierziekten'. Zonder openheid worden die twee ongelooflijk
boos op elkaar".
De communicatiestoornis heeft desastreuze gevolgen, meent Boon. "Zo ontstaat
vanzelf radicalisering. Maar het gaat te ver om te spreken
van fundamentalisme.
Nu is Volkert van der G. het boegbeeld
geworden van wat slecht is, maar zijn
werkwijze bij Milieu Offensief dwingt bewondering
af. Hij heeft in zijn korte loopbaan 1200 procedures
aangespannen, waarvan hij 90 procent won. Daarmee zette
hij kwaad bloed bij gemeenten en provincies, maar die
hadden er zelf een potje van gemaakt". |
Dierenactivisten zijn geen terroristen
Geweld van actievoerders accepteert de samenleving
als een vervelend gegeven. En schade die voetbalvandalen
aanbrengen, hoeven zij niet te betalen. Maar vernielingen
door dierenactivisten krijgen nu plots het predikaat
'terroristisch'.
Dierenactivisme is geen terrorisme. De Grote Van Dale:
'het plegen van) gewelddaden (individuele of collectieve
aanslagen, gijzelingen, verwoestingen) ter demoralisering
van de bevolking om een politiek doel te bereiken'.
Bij terrorisme in de moderne betekenis ligt de nadruk
op de ondermijning van de rechtsstaat. Daar is bij dierenactivisme
helemaal geen sprake van.
Ik heb onderzoek gedaan naar sociale en politieke acties
na de Tweede Wereldoorlog. Veel van deze acties gaan
gepaard met het toebrengen van vernielingen. Voetbalvandalisme
is een goed voorbeeld. Onlangs werd de Ajaxbus in de
hens gestoken. Ik hoef niet uiteen te zetten welke schade
is ontstaan door de kraakbeweging. Ik herinner mij nog
levendig de staat van beleg die in de Provo-tijd in
Amsterdam schering en inslag was. Rellen, opstand, activisme,
protest, het zijn allemaal loten aan de sociale en politieke
stam. Vernielingen in Rome tijdens Europees overleg.
Vernielingen op andere plaatsen in de wereld tijdens
wereldberaad over globalisering.
Als de meerderheid der Tweede Kamer van oordeel is dat
dierenactivisten terroristen zijn, zoals onlangs bleek,
dan ontkom ik niet aan de indruk dat voetbalvandalen
en andere opstandelingen daar eveneens toe gerekend
moeten worden.
Het is een gegeven dat in het verleden niet hard opgetreden
is tegen allerlei vormen van vandalisme. Als supporters
elk weekeinde dezelfde voetbaltrein slopen, waarom wordt
de schade dan niet verhaald op de veroorzakers? Als
het voetbalvandalisme noodzaakt tot het inzetten van
vele politieagenten op zondag, waarom wordt de voetbalclub
dan niet gedwongen om voor de politie-inspanning te
betalen? Dat gebeurt niet - althans onvoldoende mijns
inziens - en toch moeten dierenactivisten als terroristen
worden vervolgd en behandeld?
Anouchka van Miltenburg, VVD-kamerlid, wekt in een ingezonden
stuk (Podium, 7 oktober) de indruk dat ik gewelddadigheden
uit maatschappelijke frustratie goedkeur. Daar is geen
sprake van. Zij reageert op een interview met mij in
Trouw (3 oktober) maar in de eerste regels van dat interview
staat: geen geweld en weinig vernielingen.
Ik sluit
er echter mijn ogen niet voor dat veel acties met vernieling
en met geweld gepaard gaan. Mits met mate lijkt een
dergelijk optreden maatschappelijk aanvaard te zijn
en lijkt iedereen de materiële schade voor lief te nemen. Ik heb nog nooit gehoord dat de daders van
vernieling aan herdenkingsmonumenten opgespoord en vervolgd
zijn. Hetzelfde geldt voor de Marokkaanse jongeren die
onlangs een spoor van vernieling hebben getrokken door
Amsterdam-West direct na de herdenking van de Marokkaanse
jongen die door een politieagent was doodgeschoten.
Klaarblijkelijk wordt in deze samenleving door politie,
openbaar ministerie en bestuur dit soort vernieling
gewoon gedoogd. Het hoort er nu eenmaal bij. Niemand
die zich er druk over maakt dat de individuele sigarenwinkelier
zijn schade niet vergoed krijgt van zijn verzekering
en dat hij te benauwd is -angst voor repressie - om
de schade op de veroorzakers te verhalen. Klaarblijkelijk
moeten wij flink zijn en alle materiële schade
zelf dragen.
Veel maatschappelijke vraagstukken worden op den duur
tot een oplossing gebracht. Dat kan een paar jaar duren
en soms wel veel langer. Voor het voetbalvandalisme
dat sinds de zeventiger jaren de kop heeft opgestoken
is nog nooit een adequate oplossing gevonden.
De welzijnsproblemen bij dieren zijn de laatste veertig
jaar kwalitatief en getalsmatig sterk toegenomen. In
Nederland worden 150 miljoen dieren gehouden, bijna
tien per Nederlander. Met het welzijn van het overgrote
deel van deze dieren is het slecht gesteld.
De voornaamste
problemen zijn te vinden in de houderij van productiedieren,
waar op dit ogenblik circa 125 miljoen dieren aanwezig
zijn. De intensieve veehouderij moet als een doodlopende straat worden beschouwd. Zij heeft de betrokken veehouders
geen duurzame, economische positie verschaft, het landschap
is vernield, het mestprobleem is nog altijd groot, er
moet diervoeder worden geïmporteerd uit verre buitenlanden
dat geproduceerd is op een oppervlakte die zes keer
zo groot is als het Nederlandse landbouwareaal, en het
dierenwelzijn blijft onverminderd slecht.
Er bestaat
een constant spanningsveld tussen producenten en consumenten,
terwijl iedereen schoon genoeg heeft van de uitbraak
en bestrijding van besmettelijke dierziekten de laatste
jaren.
De meeste mensen zijn deze situatie beu. In hun huizen
bevinden zich overigens 800 000 rashonden, waarvan het
merendeel wordt geteisterd door ernstige erfelijke afwijkingen.
Pijnlijke en ziekmakende erfelijke gebreken. Dan zijn
er nog veel mensen die zich zorgen maken over het lot
van 700 000 proefdieren die jaarlijks in Nederland worden
verbruikt en over de stand van de natuur en het milieu.
Door mijn leerstoel word ik regelmatig benaderd door
mensen die emotioneel volkomen ontredderd zijn door
de toestand waarin allerlei groepen dieren in onze samenleving
verkeren. Zelf word ik niet geleid door dergelijke sentimenten,
maar ik registreer heel goed de frustraties in allerlei
geledingen van de samenleving. Het 'mens-diervraagstuk'
is de laatste veertig jaar alleen maar groter geworden en ik kan dan ook enigszins begrijpen dat veel mensen
heel erg gefrustreerd zijn geraakt over de vele problemen
die zich bij dieren voordoen. Als agressie al ontstaat
en een uitlaatklep vindt naar aanleiding van een verloren
voetbalwedstrijd of een ander smetje op het verwende
blazoen, dan ben ik er zeker niet verbaasd over dat
ernstig gefrustreerde dierenliefhebbers actievoeren
waarbij materiële schade wordt veroorzaakt.
Laat
ik mij sterker uitdrukken: ik verbaas mij erover dat
deze acties zo kleinschalig zijn gebleven en zo incidenteel
plaatsvinden. Als morgen het Binnenhof zou worden bestormd
en langdurig bezet gehouden door dierenbevrijders, dan
kijk ik daar niet van op. Let wel: ik keur dat niet
goed, ik registreer alleen maar en daarbij valt het
mij op dat in onze samenleving zo veel agressie als
vanzelfsprekend wordt geaccepteerd.
De term 'terroristen' dient voorbehouden te blijven
aan personen en groepen personen die op vernielende
en gewelddadige wijze trachten de democratische rechtsstaat
en haar cultuur te ondermijnen. In onze samenleving zijn daarnaast allerlei vormen van gewelddadigheid en vernieling herkenbaar, individueel of in georganiseerd
verband gepleegd die binnen de normale kaders van het
strafrecht dienen te worden afgedaan. Daartoe behoort
ook het dierenactivisme. |
Voor Boon gaat activisme pas te ver
bij geweld tegen mensen en bij 'grote vernielingen'.
Maar hij heeft wel begrip voor de radicalisering onder
voorvechters van dierenrechten. "De frustratie wordt
zo groot, dan gaat er eens een McDonald's in de fik.
Ik kan dat wel begrijpen". Boon kent wel een aantal
radicale mensen. "Het zijn allemaal goedbedoelende
jongemannen".