Het opkomen voor dieren kent 2 belangrijke aspecten: gevoel voor rechtvaardigheid en mededogen met het dier. Deze 2 motivaties lijken op de 2 hoofdstromen in de politiek: liberalisme en het socialisme. In de strijd voor de rechten en belangen van het dier heeft recht op vrijheid (liberalisme) helaas niet zulke goede associaties. De associaties die hier bedoeld worden, zijn een associatie met de liberale politiek van de VVD en de politiek van de dierenliberatoren, het dierenbevrijdingsfront (DBF). Dat is jammer, want daardoor dreigt het opkomen voor dieren minder effectief te zijn. De associatie met de politiek van de VVD is ongelukkig omdat daarmee het recht van de sterkste wordt geassocieerd en de associatie met het DBF of ALF is ongelukkig omdat de methode van het letterlijk loslaten van dieren zo omstreden is. Natuurlijk voeren wij op Animal
Freedom actie tegen de uitwassen van het liberalisme en
ondersteunen wij alleen legale acties. |
Dierenrechtenactivisten staan na de moord
op Fortuyn in een kwaad daglicht. De negatieve publiciteit
wordt door velen aangegrepen om het geweten te sussen:
"opkomen voor dieren is niet nodig want ik wil daar
niet mee worden geassocieerd". |
Eco Nostra en Peter SiebeltIn het boek Eco Nostra (juli 2003) probeert Peter Siebelt
een relatie te suggereren tussen links denkende kiezers
en politici enerzijds en illegale dierenrechtenactivisten
en milieubeschermers (“cosa nostra, alias milieu
maffia”) anderzijds. Vegetariër zijn (laat
staan veganist), is al verdacht. In zijn boek worden
te hooi en te gras, rijp en groen, personen afkomstig
uit linkse en rechtse hoek ten tonele gevoerd, die legaal
of illegaal actievoeren. Hij wekt de suggestie dat een
nationaal en internationaal netwerk samenwerkt om koste
wat kost op te komen voor dierenrechten en het milieu.
Weinig is minder waar. Wel is er door de illegale acties
een basis voor een dergelijk boek (met bijbehorend lezerspubliek)
gelegd. |
Juridische effectiviteitDoor de bovengenoemde, ongewenste associaties hebben gematigde dierenactivisten historisch een meer radicaal sociaal standpunt ingenomen. Er lijken dan immers genoeg aspecten over te blijven om het opkomen voor dieren op te baseren: "het gaat om het welzijn", dieren "hebben emoties en gevoelens"; "kunnen pijn voelen"; "hebben een geheugen"; "bezitten een bepaalde mate van intelligentie en bewustzijn". Kortom, Peter Singer concludeerde dan ook: dieren hebben belangen en lijken zoveel op mensen dat het logisch lijkt om hen ook rechten te geven. Helaas, in de rechtspraak en de politiek zijn deze aspecten minder gangbaar, omdat het schenden van deze belangen zo moeilijk juridisch valt te toetsen. Hulp van de wetenschap?Voelt een vis pijn als deze aan de haak wordt geslagen?
Het is duidelijk dat de vis reacties vertoont die overeenkomst
vertonen met mensen die pijn hebben of onder stress
staan. Echter, voorstanders van de hengelsport komen
al snel met het argument dat de actievoerders antropomorfiseren:
naar de menselijke maatstaf denken en voorstellen. Daar
schrikken de dierenrechtenactivisten zo van dat zij
de wetenschap te
hulp roepen om aan te tonen dat vissen geschaad
worden door de hengelsport. De dierenrechtenbeweging
is aldus sterk in de verdediging en telkens op zoek
naar nog meer overtuigender argumenten. Echter, rechten
hebben meer te maken met principes dan met wetenschap. |
Effectiviteit op de lange termijnEr is een goede reden voor dat zoveel mensen kiezen voor het liberalisme. We willen dit voorrecht van vrijheid ook aan het dier gunnen, zonder aan een dier de voorwaarde te stellen dat het op veel punten overeenkomsten heeft met de mens (gevoelens, intelligentie e.d.). We denken daarmee in juridische zaken uiteindelijk effectiever voor de belangen van dieren op te kunnen komen. Wanneer het recht op vrijheid als grondrecht voor dieren in de grondwet wordt vastgelegd, pas dan kan effectief opgetreden worden tegen de bio-industrie en tegen andere bedrijfsvoering waar het welzijn van het dier in het geding is. Zo niet, dan kunnen alleen uitwassen worden aangepakt. |
Solidair of solitair?Je hebt mensen, organisaties en politieke partijen
die zich inzetten voor het milieu, voor
de natuur en voor dierenwelzijn. Mensen die zich inzetten voor anderen uit
de Derde wereld zijn soms bereid verregaande
concessies te doen t.a.v. dierenwelzijn voor
de economische ontwikkeling van landen.
Het gevolg is bijvoorbeeld dat visgronden
voor de kust van Afrika worden geplunderd
tegen een aalmoes van visserij-landen. Zij
vinden het blijkbaar te veel moeite om twee
doelstellingen (menselijk
en dierlijk welzijn)
tegelijk in het oog te houden. |
Slechte rolmodellenHet imago van boeren is van oudsher ijzersterk. Ieder kind heeft weleens gefantaseerd om boer(in) te worden. Door de bio-industrie, hebzucht en grenzeloze brutaliteit is dit imago tanende. Voor dit proces is de sector zelf verantwoordelijk, maar er gaat zoveel geld in om en er zijn zoveel belanghebbenden die er hun geld in hebben geïnvesteerd dat het weinig zin heeft om als naïeve eenling te proberen een eenmans gevecht te voeren. m Het is een open staldeur dat een populair politicus vermoorden niet leidt tot begrip bij het grote publiek bij de beweging waaronder dieren- en milieuactivisten vallen. Marianne Thieme voorspelde: "eerst negeren ze je, dan maken ze je belachelijk, dan bestrijden ze je, tenslotte win je". Daarmee bedoelde ze niet dat degene die zichzelf belachelijk maakt de overwinning op de dierenmisbruikers dichterbij brengt. Streakers moeten streaken en zich niet als een mak schaap publicitair laten afslachten door vlot gebekte tegenstanders die het goed doen in de media. Blijf bij waar je goed in bent, blijf op het rechte pad en houdt geduldig de lange termijn doelen in het oog en verkijk je niet op korte-termijn publicitaire winst in debat met mensen die je zelf ook gebruikt of aanvalt. Doe dit zeker niet als je emotioneel niet kalm kunt blijven. Doe dan liever niet iets dan iets waarmee het vooroordeel van de sceptici in de massa wordt gevoed. |
Goede rolmodellenOnmiskenbaar een goed rolmodel is Paul McCartney. De ex-beatle is vegetariër en zet zich publiekelijk in tegen dierenleed in de vee-industrie. Rechts een "schokkende" video, gemaakt in samenwerking met PETA. PETA staat voor People for the Ethical Treatment of Animals. Peta staat bekend om zijn harde aanpak. Het is een kwestie van smaak om in te schatten of deze schokwerking mensen wakker schudt of dat zij mensen juist doet afschrikken. Omdat "sex sells" gebruikt PETA vaak naaktmodellen in haar campagnes. Dat roept weer de vraag op waar de belangstelling vandaan komt en of er iets beklijft van de achterliggende boodschap. |
Met een kluitje in het riet gestuurd wordenDeze uitdrukking verbeeldt dat mensen van het juiste
spoor worden afgeleid, zodat zij zich vastlopen in het
moeras. Dit moeras staat voor een juridische woordenstrijd
die niet kan worden gewonnen. De laatste 20 jaar van de vorige eeuw meenden
veel dierenrechtenactivisten dat het pleit kan worden
gewonnen door een beroep te doen op de intrinsieke
waarde van het dier. In 1981 is dit aspect in de
wet opgenomen. Ten onrechte heeft men daaruit de conclusie
getrokken dat daarmee de victorie is begonnen. De werkelijkheid
wijst uit dat het tegendeel het geval is: de bio-industrie
is alleen maar gegroeid en de praktijk is er voor dieren
bijna alleen maar op achteruit gegaan. De veehouders
zien in hun dieren economische waarde en zullen doorgaan
steeds meer economische waarde te construeren. Ook het instellen van een leerstoel dierenrechten zal niet alleen helpen bij het verbeteren van dierenwelzijn. Het vergroot de kennis over de positie van het dier in de wet, maar is op zich geen prikkel om de positie van dieren in de praktijk te verbeteren. Als professor Dirk Boon stelt dat de grondslag van dierenrecht is het recht om niet mishandeld te worden en dat de mens de plicht heeft om geen dieren te mishandelen, dan beschrijft en legitimeert hij hiermee de praktijk van het omgaan met dieren. Het gaat erom verder te gaan dan symboolwetgeving en symboolfuncties. Gelukkig gaat Boon in de media verder dan de letter van de wet. Een andere manier waarmee de intensieve veehouderij
haar doodlopende toekomst nog wat wil uitstellen is
door het verschuiven van haar verantwoordelijkheid naar de consument onder het uitroepen "wij produceren
slechts wat de markt vraagt". Zij hoopt met dit
kluitje de criticasters nog enige tijd van haar nek
af te houden. Andere rethorische truukjes zijn
"Nederland loopt voorop met het stellen van welzijnsregels,
wanneer wij onze marktpositie verliezen, neemt het buitenland
het over. En het buitenland neemt dierenwelzijn minder
nauw." Of van de andere zijde: "een dier heeft intrinsieke
waarde". Dierenbeschermers willen onderling ook weleens wat oneigenlijke druk op elkaar uitoefenen. Sommigen denken op de korte en anderen op de langere termijn. Die laatsten nemen graag de tijd om te regelen dat ook de organisatie goed wordt opgezet of dat een visie doortimmerd is. Anderen, die ongeduldiger zijn, willen dan de discussie weleens dood leggen door te roepen "we doen het toch allemaal voor de dieren". Deze dooddoener werkt demotiverend en bij veelvuldig oneigenlijk gebruik, vriendjespolitiek en afspraken of eisen om onderling geen kritiek uit te oefenen leidt dit tot de politieke dood in de pot. |
Dierenrechten zijn een kwestie van principesIedere motivatie om je in te zetten voor dieren is
een goede, maar alleen principes kunnen aan dieren recht
doen. Wanneer ten aanzien van dierenrechten dezelfde
valkuilen worden vermeden als in het menselijke recht
is een effectief beroep op dierenrecht mogelijk. Dit
betekent dat rechtspraak uitgaat van principes en niet
van ontoetsbare concepten, die gebaseerd zijn op sociale
overwegingen als "pijn kunnen voelen", "welzijn"
en "intrinsieke waarde". Bij deze concepten
geldt dat alleen consensus is te krijgen over grove
schending ervan. Wanneer een varken zich in de bio-industrie
verveelt doordat het in haar korte leven van zes maanden
niets anders kan doen dan in een kale ruimte haar dood
afwachten, dan valt dat buiten het bereik van misstanden
die kunnen worden aangepakt. |
Zijn compromissen wel zo strategisch?Sommige strategieën zijn minder effectief dan ze lijken. In ons poldermodel waarin gewerkt wordt met compromissen lijkt een stap voor stap benadering het meest effectief. Dit is maar schijn. Wanneer veehouders na het sluiten van een compromis geconfronteerd worden met weer verdergaande eisen vanuit de milieu- en dierenrechtenbeweging reageren ze verontwaardigd, want ze hebben net zwaar geïnvesteerd op basis van het compromis. De stap voor stap aanpak werkt per definitie trager dan wanneer dierenrechten gefundeerd worden op een ethisch en moreel principe en is eerlijker naar alle partijen toe. Het lijkt een langere weg, maar de optelling van kleine stapjes zonder richting is een nog veel langere weg. Het aantal uitgangspunten voor een goede juridische basis is gelukkig niet zo groot als sommigen denken, zoals gezegd: vrijheid en gelijkheid. Uiteraard pleiten we vooraleerst voor legale en geweldloze stappen. Zie ook de tv-uitzending van Het Zwarte Schaap met Michiel Vandenbosch van GAIA. |
Onduidelijke doelstellingen en iedereen te vriend willen houdenSommige dierenrechtenorganisaties spreken mensen aan
op hun mededogen voor dieren. Ze hebben
deze mensen nodig als donateur. Echter,
een belangrijk deel van deze donateurs valt
ook onder de doelgroep die eigenlijk zijn
gedrag zou moeten veranderen. Deze dubbele
doelstelling is halfslachtig en voorkomt
een krachtig beleid, gericht op echte verbeteringen
voor dieren. Doelstellingen worden dan veilig
of vaag geformuleerd in termen als "welzijn
van dieren verbeteren" en "rekening
houden met de intrinsieke
waarde van het dier", waarbij rekening
wordt gehouden met de economische omstandigheden
van de veehouder. |
Dweilen met de kraan openNederland loopt in theorie met dierenwelzijnsregels
en beperking van schadelijke bestrijdingsmiddelen voorop.
Helaas lappen veel landbouwers deze regels aan hun laars.
Wanneer actievoerders pleiten voor het verscherpen en
controleren van deze regels is het natuurlijk wel zo
eerlijk om tegelijk te pleiten voor het beschermen van
de agrarische ondernemers tegen oneigelijke concurrentie
vanuit het buitenland. Daar gelden de strikte regels
nog niet. Een ander voorbeeld van "dweilen met de kraan open" is de mediastilte waartoe een aantal organisaties in 2002 hebben besloten. Door Fortuyn zelf en als gevolg van de moord op hem staat het actievoeren voor dierenrechten en het milieu in een minder gunstig daglicht. Door niet aan het grote publiek duidelijk te maken waarom het zo belangrijk is om voor deze onderwerpen op de bres te staan, trekt het grote publiek de conclusie dat de kritiek wellicht terecht was. Het is onverstandig van de milieubeweging en dierenbeschermers om blijvend te vertrouwen op de negatieve invloed van dierziektes en voedselschandalen op het inkoopbeleid van de consument. De consument heeft een kort geheugen omdat deze belang heeft bij een lage prijs en snel vergeet dat die samenhangt met een onrechtvaardige of schadelijke productiewjze. |
Een valkuil is ook te denken dat
een oplossing nabij is of dat alle relevante informatie
op tafel komt, wanneer de overheid bereid is te overleggen.
Wanneer de vertegenwoordigers van de overheid niet integer
zijn en alleen voor hun eigen politieke hachje (bv Europees
mestbeleid) willen zorgen, praten zij alleen over zaken
waarover je kunt onderhandelen. Een voorbeeld hiervan
is dierenwelzijn. Welzijn is bij uitstek een onderwerp
waarop onderhandeld wordt met als resultaat dat dierenrechten
worden genegeerd. De Partij voor de Dieren is opgericht omdat de voormalige actievoerders voor dieren een vaste plek aan tafel wilden om mee te praten over beleid dat gevolgen heeft voor dieren. |
Lees op het weblog meer over de PvdD en actie voeren. |