Gary L. Francione is professor in de rechten aan de Rutger Universiteit in Newark en de auteur van Animals, property and the law en Rain without thunder, the ideology of the animal rights movement. Hij heeft samen met zijn vrouw de animal rights law studie opgezet en is dol op de honden die hij liefdevol in zijn gezin heeft opgenomen en die hij voedt op een veganistisch dieet John Otters in Gezond Idee! nr 60.

Wie dacht dat de meeste mensen overtuigd zouden moeten worden van de morele waarde van andere dieren heeft het fout. Francione stelt in zijn boek Introduction to animal rights dat de meeste mensen wel inzien dat dieren gevoel hebben, maar dat onze acties niet kloppen met onze ideeën vanwege de status die dieren bezitten. Hoewel de meeste mensen met een hond of kat hun huisdier zien als lid van het gezin, worden dieren toch vooral, en niet in de laatste plaats door de wet, gezien als eigendom. Francione trekt hier de vergelijking door naar slavernij, waar de eigenaar van een slaaf niet zijn eigendom kon doen wat hij wilde, zolang dit hem winst opleverde. Het feit dat dieren de status van dingen hebben, is volgens Francione de grootste oorzaak van het door de mens veroorzaakte dierenleed.
Er bestaan sinds de 19e eeuw wel wetten die veel dierenleed moeten voorkomen, maar Francione laat aan de hand van diverse voorbeelden zien dat deze weinig effectief zijn. Hij stelt dat er slechts één recht voor dieren nodig is, namelijk het recht om niet als ding behandeld te worden, want 'if I can enslave you and kill you at will, then any other right you may have will not be of much use to you'.
De oplossing van Francione voor deze 'morele schizofrenie' is gelijke beschouwing: individuen met gelijke belangen (niet behandeld worden als ding), moeten gelijk behandeld worden onder gelijke omstandigheden.
Francione geeft een frisse kijk op dierenrechten en zijn theorie verschilt duidelijk van die van Tom Regan of Peter Singer. In tegenstelling tot Singer stelt Francione dat het houden en gebruiken van dieren compleet afgeschaft moet worden en zijn theorie is niet utilitair. Waar Regan zich beperkt tot dieren waarvan hij denkt dat ze gevoelig zijn, gaat Francione verder en betrekt zijn theorie op vrijwel alle dieren, omdat het niet met zekerheid te zeggen is of ze wel of niet gevoelig zijn. Verder stelt Francione niet, zoals Regan, dat mensen superieur zijn aan andere dieren. Tot zover Gezond Idee!

Een heel andere manier om dierenrechten te bevorderen is er voor te zorgen dat de kans op misbruik van dieren wordt verkleind. Dit kan door in de wet vast te leggen dat mensen niet eigenaar zijn van een dier op de manier zoals een mens eigenaar van een "ding" is. Wanneer een mens misbruik maakt van een dier, zou dit dier van hem of haar moeten worden weggenomen, terwijl alle rechten van de eigenaar vervallen. Geen recht op schadevergoeding dus en ook niet op een ander dier. Deze manier van omgaan met dieren lijkt op kindervoogdij: een mens mag over handel en wandel van het dier beslissen zolang hij of zij zich houdt aan de voorschriften.

Rechten moeten worden gecontroleerd en gehandhaafd

De overheid zou een instantie moeten aanwijzen, die preventief kan ingrijpen als aan het welzijn van dieren niet voldoende aandacht wordt besteed, bijvoorbeeld de NVWA, die op haar beurt ook weer gecontroleerd wordt.
De voorschriften worden dan gebaseerd op het recht (het belang) van dieren om de vrijheid te hebben om (voor de soort specifiek) natuurlijk gedrag te vertonen. Deze voorschriften kunnen bijvoorbeeld als volgt luiden:

  • Kalveren mogen niet bij de moeder worden weggehaald wanneer ze ouder zijn dan X dagen of jonger zijn dan X dagen.
  • Kalveren mogen niet afzonderlijk worden gehuisvest.
  • Koeien zouden per jaar maximaal X liter mogen produceren
  • Bij commercieel gebruik van huisdieren voor de fok mogen de moederdieren slechts X keer per jaar jongen werpen en de jonge dieren moeten op tijd worden gewend aan omgaan met mensen
  • Kalkoenen mogen per stuk niet zwaarder worden dan X kg.
  • Vleeskuikens moeten over minimaal X vierkante centimeter beschikken.
  • Varkens moeten in groepen gehuisvest worden met een maximale omvang, een minimale ruimte en een uitloop naar buiten.
  • Het veevoeder zou zo ecologisch verantwoord mogelijk geproduceerd moeten worden.
  • Verbod op in- en uitvoer van levende slachtdieren.

Als een veehouder zich niet houdt aan deze voorschriften dan kun je (in twijfelgevallen) eerst een geldboete geven en hem verplichten om de zaken binnen een bepaalde termijn te regelen. Doet hij dat niet of is de overtreding evident, dan volgt verbeurdverklaring, direct en zonder recht op schadevergoeding. De overheid verkoopt deze dieren vervolgens aan andere veehouders of laat het dier slachten. Op deze wijze wordt controle geen kostbare zaak en zijn de belangen van het dier voldoende gediend. Het moge duidelijk zijn dat gerekend wordt op een preventieve werking en dat een dergelijke ingreep geen schering en inslag zou moeten worden. Ook het "spuitje" geven aan dieren waarvoor geen nieuw onderdak is te vinden, moet zoveel mogelijk worden voorkomen.

Zie ook Willem Vermaat in Trouw "Dier heeft het recht om geen bezit te zijn".