In de geschiedenis
is Nederland vaak voorloper geweest
van ontwikkelingen die meer schade dan
voordeel opleveren, denk aan de bio-industrie
en de uitvoer van melkpoeder naar derde
wereldlanden. Hierachter zat het financiële
belang van slechts een paar industriëlen.
De Nederlandse consument heeft er nauwelijks
van geprofiteerd en het paradoxale effect
is dat de boerenstand door de schaalvergroting
gedecimeerd dreigt te raken. De hieruit
voortvloeiende overproductie (70% wordt
geëxporteerd) lost het voedseltekort
in de wereld niet op en voorziet de
mensheid ook niet van gezond voedsel. Het
tegendeel is het geval. Voedselproductie
in Nederland is een kwestie van groot
geld geworden, waarbij de belangen van
mens en dier met voeten worden getreden.
Melk is niet gezond voor een volwassene
Het is niet gezegd dat het altijd kwaad
kan, maar de claim van de voordelen
(bijvoorbeeld tegengaan van botontkalking)
is niet op waarheid gebaseerd. Daarom
wordt gezocht naar mogelijkheden om
alsnog voordelen te hebben aan de
zuivelconsumptie. Door toevoeging
van bepaalde voedselbestanddelen wil
men tegemoet komen aan de haastige
moderne mens die zich geen tijd gunt
om zijn voedsel op een verantwoorde
manier samen te stellen. Of de uitgebluste
bejaarde die nauwelijks puf meer heeft
om zelf gezond te eten. Functioneel
voedsel heet dat: melk met toevoeging
van iets dat mogelijk gezond is. Daarmee
wordt (voor een volwassene) nutteloos
product tot oneigenlijke drager gemaakt
van iets zinvollers.
Zie voor meer informatie de Consumentenbond.
In Vrij Nederland van 17 januari 2004 een opsomming
van de claims die de voedingsindustrie
doet onder de titel 'Voedsel als medicijn
voor gezonde mensen'. We citeren
uit het artikel van Rob Sijmons het
gedeelte over zuivel. Het zeer lezenswaardige
artikel gaat tevens over Groente, fruit
en noten; Genotsmiddelen; Slankmakers;
Vitaminepillen; Goede vetten, slechte
vetten en Exotica.
'Melk, de witte motor': de reclamekreet uit
een ver verleden heeft nogal aan glans
verloren. Zuivel is een goede bron
voor eiwitten, dat blijft. Zuivelvetten
zijn grotendeels 'foute' vetten, dat
blijft ook. Kaas en boter zijn dikmakers.
Kalk
is wellicht
de waardevolste stof in zuivel. Goed
voor de botten, uiteraard. Maar hoeveel
kalk heeft een mens voor zijn gezondheid
nodig, bijvoorbeeld om te voorkomen
dat er door ontkalking botbreuken
ontstaan? Het nieuwste advies van
de Wereldgezondheidsorganisatie komt
voor de kwetsbaren - oudere mensen
- neer op een minimum van 400 à
500 milligram per dag. Dat haalt bijna
iedereen die weleens een glaasje melk
drinkt of wat kaas eet. De Nederlandse
aanbevelingen komen overigens op ruim
het dubbele neer. Maar ook dan is
er nauwelijks een reden kalk bij te
slikken. Want ook volkorenbrood, groenten,
peulvruchten en noten leveren calcium.
Toch worden calciumsupplementen ruim
aangeprezen. Op evident misleidende
wijze, bijvoorbeeld door Pharma Nord,
met zijn product Biocalcium+D3+K1.
De Reclame Code Commissie in juni
2003: 'Het ongenuanceerd (in reclame)
gebruik van de woorden 'ontkalking
van de botten" (wekt) de indruk
dat het product geschikt is om botontkalking
- een ziekte - te voorkomen. Die toegeschreven
werking 'heeft Pharma Nord niet aannemelijk
gemaakt'; misleiding, dus.
Voor de melk- en zuivelbranche resteert
één nutritionele reddingsboei:
de 'gefermenteerde' melkproducten
Yoghurts eigenlijk, al mogen zij om
juridische redenen niet altijd zo
heten, gefermenteerd met probiotische
bacteriën. De bekendste
'gezonde' yoghurtachtige heet Yakult.
Die is gebrouwen met een eigen superunieke
Japanse melkzuurbacterie. De firma
investeert behoorlijk in wetenschappelijk
onderzoek. Des te vreemder is het
dat er nog steeds geen hard bewijs
is dat Yakult de gezondmakende werking
heeft op kwalen van de spijsvertering
(maag, darmen enzovoort). Eerder zijn
er bewijzen voor ónwerkzaamheid
van probiotica (ook voor de specifieke
yakult-stam; bij onderzoek gedaan
door het Nederlandse TNO). Alleen
bij een specifiek soort kinderdiarree
(een rotavirus-infectie) is volgens
Nederlandse voedingsexperts enig 'gezondmakend'
effect gevonden. De diarree wordt
niet voorkomen door de probiotica,
de kwaal wordt wel met een dagje bekort.
Mooi meegenomen, daar niet van, maar
geen rechtvaardiging voor de huidige
vloedgolf aan propaganda voor probiotica.
Alle zuivelindustrieën hebben
nu producten met hun eigen unieke
probiotische melkzuurbacterie. Bij
Danone onder de merknaam Actimel (nu ook met vezels). Bij Nederlandse
industrieën gaat het om de merken Vifit en Vitamel.
Aan gewone yoghurts is minder te verdienen,
terwijl ze waarschijnlijk net zo gezond
zijn. Het marktperspectief voor probiotica
is gunstiger - daarom sponsort de
Europese Unie onderzoek naar deze
bacteriën. Ook om ze te verwerken
in soepen, fruit- en groentesappen,
en ontbijtgranen. De Nederlandse megavitamine-pionier Orthica brengt al
een hele serie probioticaproducten
uit voor 'een evenwichtige darmflora'
en tegen 'pathogene (ziekteverwekkende)
bacteriën'. Meer voor de massamarkt
is de probiotische reep van de Franse firma Rhodia.
Een bulklaag granen met extra voedingsvezel
en kalk wordt bedekt met chocolade.
En alsof dat nog niet gezond genoeg
is: een ruime lading probiotica. Uiteraard
een melkzuurbacterie die uniek is
voor Rhodia: de NCFM-stam. Houdbaar
gemaakt door 'micro-inkapseling':
de repen blijven een jaar goed.
