Prawa zwierząt w teorii i praktyce

Ktre pojcie stanowi najlepsz motywacj ustanowienia praw zwierzt? Czy jest to szacunek, wolno, warto wewntrzna, mio, wspczucie, rwno czy co jeszcze innego? Co powinno stanowi podstaw praw zwierzt? W naturze zwierzt ley manifestowanie si w wiecie fauny, jednake samo w sobie nie ma to nic wsplnego z posiadaniem praw. W pewnym momencie czowiek stworzy pojcie 'praw' i to sam czowiek go uywa. Kiedy zatem mowa jest o prawach zwierzt? Odpowied jest cakiem prosta: prawa zwierzt maj na celu wyznaczenie granic dziaaniom czowieka. Jeli nie uda nam si ustanowi jasnych, prawnych granic dziaalnoci ludzkiej wobec zwierzt, niemoliwym bdzie rozpoczcie dziaa prawnych przeciwko tym, ktrzy przekraczaj owe granice. Zwierzta s kruche, bezbronne i cakowicie zdane na ask czowieka. Osoby, ktre lekcewa ich dobro powinny odpowiada przed sdem za amanie praw zwierzt.

Ludzie i zwierzęta powiązani są ze sobą na rżne sposoby:

miłośnicy zwierząt trzymają je w domu

ci, ktrzy lubią smak zwierząt zjadają je

niektrzy ludzie lubią zwierzęta z powodw seksualnych

inni wierzą, iż ich religia wymaga od składania ofiar ze zwierząt

niektrzy ludzie, ktrzy lubią zwierzęta, dają im po prostu spokj

Sposoby w jakie jestemy powizani ze zwierztami oraz prawa jakie im zapewniamy maj zwizek z etyk. Albert Schweitzer stwierdzi, i etyka winna mie swe podstawy we wspczuciu. Prawo pozbawione wspczucia nie moe by z powodzeniem wprowadzone w ycie. Artyku ten traktuje o powizanich pomidzy owymi zagadnieniami. Pojcie "prawo zwierzt" moe by interpretowane na wiele rnych sposobw. Z jednej strony, niektrzy mog korzysta z prawa do zabijania zwierzt w celu spoycia lub sportu. Inni, z drugiej strony, odmwi sobie prawa do zabicia nawet najmniejszego zwierzcia, choby przez przypadek.

Co jest podstawą zagwarantowania praw zwierzętom?

• Czy istnieje zadowalająca reguła podstawowa?
• Czy wolność może być podstawowym prawem jeśli jest naruszana?
• Czy bycie właścicielem zwierzęcia nie stoi w opozycji do prawa do wolności?
• Opowiadanie się za prawami zwierząt powinno być nagradzane finansowo.
• Czy wszelkie krzywdzące działania przeciwko zwierzętom powinny być zakazane?

W przypadku znęcania się nad nimi, zwierzęta są zdolne tylko do wyrażenia tego w pośredni sposb. Z tego względu do nas należy odpowiedź na powyższe pytania.

Pojęciami przydatnzmi do stworzenia podstawy praw zwierząt są: wartość wewnętrzna, dobro, szacunek, wolność, rwność, wspłczucie itd. Wiele z tych pojęć wydaje się odpowiednimi, lecz w praktyce są niezbyt przydatne.

Przetestujemy teraz wykonalność każdego z pojęć:

1. Prawa zwierząt winny być skonstruowane w sposb wykonalny i praktyczny, ktry można poddać procedurom prawnym.
2. Prawa zwierząt mają na celu dobro każdego zwierzęcia, każdego gatunku, począwszy od zwierząt żyjących dziko i w hodowlach np. zwierzęta domowe, ssaki, a na owadach kończąc
3. Biorąc pod uwagę rżnorodność tych gatunkw, winniśmy rwnież zwrcić uwagę na ich cechy specyficzne.
4. Prawa zwierząt odnoszą się do ludzi i to przez nich powinny być sankcjonowane.
5. Śmierć zajmuje ważne miejsce w prawach zwierząt: ubj, odstrzał w celach zarządzania terenami niezagospodarowanymi i zawodowe wędkarstwo. Należy wprowadzić uregulowania, by zapewnić szybką i bezbolesną śmierć, ktra musi mieć określony cel (w przeciwieństwie do ryby, ktra "złapała się" nadprogramowo). Odnosi się to rwnież do zabijania szkodliwego gryzonia, ktrego nie da się powstrzymać w inny sposb.
6. Prawa gatunku przewyższają prawa jednostki (jeśli roślina lub zwierzę stoi na progu wyginięcia, ma prawo, aby ludzie zostawili je w spokoju). Pewne gatunki (np. locha lub łosoś) mają prawo nie być produkowanymi lub chwytanymi masowo w celach eksportowych. Owa masowa produkcja jest poniżej godności zwierzęcia i ma na celu zaspokojenie dużo więcej niż nasze podstawowe potrzeby.

Niektre pojęcia są nieodpowiednie jako prawne podstawy praw zwierząt

Zgodnie z pierwszą z wymienionych zasad powinniśmy wykluczyć pojęcia wewnętrznej wartości i szacunku. Pomimo, iż są one powszechnie używane, niemożliwym jest sformułowanie jednoznacznych praw zwierząt w oparciu o ktrykolwiek z nich. Całkowicie dopuszczalnym jest wymienianie wartości wewnętrznej i szacunku, gdy mowa jest o zachowaniu ludzi wobec zwierząt, lecz pojęcia te nie mogą być używane w celu osądu człowieka z prawnego punktu widzenia. "Szanowna Pani, zamierzamy pozwać Panią do sądu za traktowanie pani pieska pokojowego bez szacunku". Oczywiście zawsze możliwym jest zdystansowanie się wobec obiektywnego zachowania i nazwanie go pozbawionym szacunku. Na przykład, gdy niedźwiedzie cyrkowe i lwy zmuszane są do wykonywania sztuczek niegodnych zwierzęcia, można rzec, iż jest to traktowanie pozbawione szacunku.

Podobnie, nie można wymusić kulturalnego zachowania lub dobrego smaku, można je natomiast krykykować. Rwnież pojęcie wartości wewnętrznej jest niewłaściwym jako prawna podstawa praw zwierząt. Odnosić mogłoby się jedynie do rzadkich gatunkw, jako, że: "ten okaz musi być chroniony, bowiem z uwagi na jego wartość wewnętrzną nie występuje nigdzie indziej na ziemi". Handlowa wartość świń bardziej niż ich wewnętrzne wartości przekonuje hodowcę do lepszego opiekowania się trzodą.
Wymienione powyżej pojęcia są w rzeczywistości zbyt mgliste, by mogły być prawnie zdefiniowane jako podstawa praw zwierząt.

Prawa zwierząt mają te same podstawy dla wszystkich zwierząt, lecz rżne konsekwencje

Biorąc pod uwagę drugą głwną zasadę wywnioskować można, iż każdy gatunek traktować należy osobno. Świat zwierząt zamieszkują dżdżownice, jak i słonie, ryby, ale i insekty. Stworzyć należy oglne sformułowane prawa zwierząt, ktre zawierałyby pewne warunki konieczne odnoszące się do wszystkich typw zwierząt.

Warunki te mogą zawierać:

• Dostępność odpowiedniego pożywienia: mięso (drapieżniki) lub pożywienie warzywne
• Obecność zagrożająca ludzkiemu zdrowiu lub bezpieczeństwu publicznemu
• Rozmiar i typ naturalnego habitatu

Zwierzęta winny mieć przede wszystkim prawo do przejawiania naturalnego zachowania (zależnego od ich stanu) nawet w przypadku, gdy okazują się niebezpieczne, a ich ruchy muszą zostać ograniczone.
Zwierzęta lądowe, nie cieszą się, gdy otacza się je wodą. Na habitat wieloryba nie wystarczy basen. Błędem byłoby pozwolić wilkom zamieszkiwać te same tereny, na ktrych żyją ludzie i ich trzoda.
O zwierzęta hodowlane należy odpowiednio dbać, a dzikich zwierząt nie karmić wcale.
Wszelkie środki zapobiegawcze, takie jak odstrzał drapieżnikw albo wprowadzanie chorb, podejmowane, by przeciwdziałać ekologicznym "zanieczyszczeniom i degradacji" lub tworzyć "habitaty zastępcze" lub dla "ochrony", powinny zostać uznane za zbędne.

Inne pojęcia i podsumowanie

Gdy w grę wchodzą pojęcia takie jak zwierzęce dobro, ich inteligencja, uczucia i instynkty, trzeba wywnioskować, iż niemal niemożliwym jest sformułowanie jasnych wytycznych osądu. Nasuwają się pytania typu: "czy ryby mają uczucia?" lub "czy świnia albo zwierzę trzymane w domu odczuwają nudę?" Nie można udzielić dokładnych odpowiedzi i z tego powodu, nie mogą być one zawarte jako podstawowe pojęcia praw zwierząt. Z drugiej strony, możnaby włączyć pojęcia te w proces opracowywania praw zwierząt w praktyce lub, by zapobiec pogwałceniu interesw zwierząt.

Maltretowanie zwierząt jest karalne przez prawo jak np. Dutch Welfare Act, lecz nie reguluje kar za bierne maltretowanie zwierząt poprzez np. skrajne ograniczenie swobody poruszania. Ignorowanie dobra zwierzęcia powiązane jest z prawami zwierząt, lecz zwierzęta mają podstawowe prawa w przypadku, gdy powiązanie pomiędzy jego dobrem a działaniem człowieka jest niejasne. Nasza opinia na ten temat ma swe korzenie w filozofii Jeremy'ego Benthama, ktry wierzył, iż zasadnicze pytanie brzmi "czy zwierzę jest zdolne do cierpienia?" Jeśli tak, to ma prawo do bycia traktowanymi na rwni z ludźmi w tym zakresie, jednocześnie nie gwarantuje to jednak praw zwierząt.

Pojęcia oraz ich powiązanie z dobrem i prawami zwierząt (podsumowanie)

Pojęcia, ktre omwiliśmy podsumowane są w poniższej tabeli. Pola przedstawiają, jak rżne pojęcia powinny być postrzegane we wzajemnych relacjach. Punktem wyjściowym wykresu jest założenie, iż zwierzęta mają prawa i, że celem ich zapewnienia powinno być zabezpieczenie warunkw ich dobrobytu. Przykład jak czytać: uczucia mają związek z dobrem, ale nie mają z prawami.

Istotną rzeczą jest to, iż pojęcia niezwiązane z dobrem zwierząt winny być tymi, w ktrych zwierzęta bardzo rżnią się od ludzi, natomiast te powiązane z dobrem odnoszą się zarwno do zwierząt, jak i do ludzi. W zasadzie nie ma rżnicy pomiędzy człowiekiem i zwierzęciem, gdy w grę wchodzą ważne aspekty dobrobytu i fakt ten należy wyrazić poprzez uznanie prawa do wolności dla zwierząt oraz dla ludzi.

Zob. także Paola Cavalieri (The Animal Question: Why Non-Human Animals Deserve Human Rights, see book-reference below) oraz nasz barometr etyczny.

Czy możliwym jest sformułowanie zadowalającej prawnej zasady podstawowej, ktra może być odpowiednio stosowana?

Praktycznym rozwiązaniem jest zastosowanie tej samej zasady dla praw ludzi, jak i dla praw zwierząt, ktrą jest prawo do wolności.
Wolność jest pojęciem paradoksalnym: wolność zdefiniowana to wolność odebrana. Należy sformułować wyraźne granice, co do początku i końca wolności; w przeciwnym wypadku idea jest niewykonalna. W celu zastosowania pojęcia wolności w praktyce, najlepszym byłoby opisać wszelkie sytuacje, ktre uniemożliwia zwierzęciu bycie wolnym.
Wyznaczenie granic odnosi się do ludzi i do zwierząt i z tego względu jest tak potężną ideą. Należy rozważyć minimalny standard wolności zwierzęcia, lecz rwnież granice fizyczne (np.ogrodzenia).

Ważną zaletą wolności jest to, iż stawia limit obowiązkowi zajmowania się prawami zwierząt. Poprzez zabezpieczenie tych praw, zwierzę może swobodnie interpretować wolność na własny sposb i mieć swobodę zachowania, ktre pozostaje w zgodzie z jego naturą. Sposb, w jaki zwierzę wykorzystuje swą wolność w kategoriach zachowania, nie ma wpływu na podstawowe zasady praw zwierząt.
Dla dziko żyjących zwierząt wystarczy, iż mogą utrzymać naturalną rwnowagę bez ingerencji ze strony ludzi. Dla zwierząt domowych czy hodowlanych ważnym jest zapewnienie, iż do pewnego stopnia mogą wykazywać naturalne zachowanie.
Dodatkowo, wolność wymaga rwnież prawa do integralności fizycznej: żadnego więcej okaleczania ciała, włączając obcinanie dziobw, kastrację prosiąt, inżynierię genetyczną (selekcja) lub skrajnie niezdrowe formy hodowli (np. cielęta o "podwjnych mięśniach" rodzące się przez cesarskie cięcie).

Granicami

ktre można ustanowić z szacunkiem wobec zwierząt, a ktre nie kolidują z ich fundamentalnym prawem do wolności, są:

• Sterylizacja i kastracja zwierząt trzymanych w domu; oddzielne trzymanie samic i samcw (rolnictwo) zwierząt hodowlanych w celu kontroli urodzeń
• ogradzanie pastwisk i autostrad
• eutanazja i aborcja w przypadku wielkiego cierpienia, podobnie jak w przypadku ludzkiego cierpienia, gdy pacjenci nie są w stanie wyrazić swej woli

Badania nad zwierzętami powinny skupić się na obronie granic każdego gatunku. Rozważając zwierzęta powinniśmy zacząć od zasady wolności, ktra pozwoli nam na traktowanie zwierząt z szacunkiem.

Istotnym atutem pojęcia wolności jest to, iż może być rwnież używane przez ludzi, ktrzy w zasadzie nie zgadzają się z ostatecznymi konsekwencjami. Można być, na przykład zdania, iż trzymanie zwierząt w domu pozbawia je ich wolności. Możliwym byłoby jednak nadal przedyskutowanie tej kwestii z miłośnikiem trzymania zwierząt, w celu zdefiniowania właściwych warunkw takiego chowu. Osiągnięcie kompromisu wspomaga wykonalność pojęcia.

Kolejną ważną zaletą pojęcia jest możliwość natychmiastowej kontroli. Jeśli wyznaczy się odpowiednio sformułowane warunki, to niewiele czasu zajmie stwierdzenie czy wolność zwierzęcia została ograniczana. W przypadku innych pojęć ich status można ustalić jedynie po długim okresie obserwacji.

Jeli niektrzy ludzie maj skonno amania podstawowych praw zwierzt, to czy wolno jest nadal praktyczna jako gwne prawo?

Istniej dwa poziomy interpretacji: pogwacenie prawne, ktre zostaje czasowo darowane prawnie niedopuszczalne pogwacenie Trzymanie zwierzt w domu oraz, do pewnego stopnia, wykorzystywanie, a nastpnie ubj zwierzt hodowlanych wydaj si sprzeczny z powyej nakrelonymi prawami zwierzt. Zwierzta przeznaczone na ubj powinny rwnie mie prawo do naturalnego zachowania w czasie ich ograniczonego ycia. Zwierzta te, wczajc ryby, maj prawo do szybkiej i bezbolesnej mierci. Jeli czowiek zamierza naruszy wolno zwierzcia, naley wyznaczy wymaganie, i musi zagwarantowa zwierzciu, cho do pewnego stopnia, moliwo przejawiania naturalnego zachowania. Taka interpretacja zapewnia szerok akceptacj spoeczn, zawierajc jednoczenie przesanie do ludzi. Denie do ustanowienia prawa do wolnoci, wraz z jego wszystkimi konsekwencjami, jest czym, co naley rozway w przyszoci.