Op weg naar een duurzame samenleving: meten is weten
Levensstijl uitgedrukt
in een Mondiale Voetafdruk
Iedere
persoon gebruikt een gedeelte van de ruimte
op aarde. Hoeveel ruimte hangt af van iemands
consumptie. Met behulp van de Mondiale Voetafdruk
kan met een getal, uitgedrukt in hectares,
aan worden gegeven hoeveel oppervlakte aarde
per persoon dat is. Het gaat niet alleen
om de ruimte die nodig is om uw voedsel
te verbouwen. Ook gebruik van papier en
transport legt beslag op de beschikbare
ruimte.
Alles wat men eet, aantrekt en koopt
wordt ergens geproduceerd en moet ook worden
vervoerd. Vlees en zuivel behoren tot het
voedsel dat relatief veel bijdraagt aan
de mondiale voetafdruk.
Bij landbouwgrond voor voedsel en de ruimte
voor wegen en huizen is het duidelijk dat
het oppervlakte van de aarde beslaat.
Voor het verbruik van energie is ook ruimte
nodig. Energieverbruik wordt omgerekend
naar de hoeveelheid uitgestoten CO2 (kooldioxide). Om die CO2 om
te zetten in zuurstof, is een bepaalde oppervlakte
bos nodig, enz..
Het aandeel in gebruik hebben van de aarde
dat nog niet tot schade leidt, is 1,7 hectare
per persoon. Duidelijk is dat we in Nederland
met onze gemiddelde voetafdruk van 4,7 hectare
meer hectares gebruiken dan de gemiddelde
wereldburger (2,2 ha in 2003).
Om elke wereldburger
op een rechtvaardige manier zoveel te laten
consumeren als hij zelf wil, moet overconsumptie
op de een of andere manier gecompenseerd
worden, zodat de totale consumptie weer
in balans is en het totaal aan wat de aarde
kan verdragen niet overschreden wordt. We
moeten er ook voor zorgen dat een gezonde
aarde overblijft voor toekomstige bewoners.
Dus niet alleen de vervuiler betaalt, maar
ook degene die teveel consumeert. Nog mooier
is het als iemand die zich inhoudt en zich
positief opstelt beloond wordt.
Wanneer we het gebruik van de aarde eerlijk
willen verdelen dan zullen we die hectares
die we in onze eigen land en in van de rest
van de wereld gebruiken weer moeten inleveren.
Mensen zullen niet gemakkelijk inleveren
op hun welvaart. Dat is ook niet altijd
nodig, maar vrijheid, verantwoordelijkheid en het stellen van
grenzen horen bij elkaar. Bewustwording
en aanpassingen van de levensstijl hoeven
niet per se te leiden tot minder welvaart.
Het is verder een kwestie van psychische
groei en democratie.
Overconsumeren is onvolwassen en onverantwoordelijk
gedrag. Consuminderen kan een teken zijn van psychische volwassenheid.
Vooralsnog leidt meer welvaart tot meer
consumptie, meer energiegebruik en meer
milieuproblemen. Met name het klimaat heeft
er onder te lijden.
Consumeren of consuminderen?
Geldt de ecologische
voetafdruk alleen voor mensen of ook voor
dieren? Dieren hebben
vrijheid, grondoppervlakte en rust nodig
om te kunnen leven. Zij hebben er belang
bij dat mensen zichzelf beperken in de beslaglegging
op hun leefgebied. Op het ogenblik wordt
de leefruimte steeds kleiner.
Vanaf het
moment dat de wereldbevolking er met elkaar
over eens zou zijn om de ruimte van de aarde
eerlijk te verdelen, zou ook de ruimte die
dan bestaat voor dieren niet langer aangetast
moeten worden. Daarmee wordt niet bedoeld
dat we tot die tijd het recht hebben om
deze ruimte vrijelijk te consumeren, maar
dat vanaf dat moment de leefruimte van dieren
zo ingericht moet worden dat ook dieren
en plantensoorten zich vrij kunnen bewegen
in de ruimte die ze dan nog hebben. Voor
de Nederlandse landbouw betekent dat bijvoorbeeld
weer land teruggeven wordt aan de natuur
en dat we niet meer dieren houden in eigen
land dan voor de eigen consumptie benodigd
is, liefst nog minder.
Voetafdruk huisdieren
Als voor de dierlijke producten uitgegaan wordt van 'vlees en vis', de maximale footprint, dan is volgens de WUR (oktober 2011) voor een kat ca. 1000 m2 per dier per jaar nodig voor het voedsel en per hond ca. 2000 m2 per dier per jaar.
Ter vergelijking: in rijke landen is voor een mens ca. 12.500 m2 nodig.
Per paard (gemiddeld gewicht 400 kg) is, bij een berekening conform de honden en katten, ca. 3500 m2 nodig. Paarden krijgen ruwvoer, waarbij geen directe concurrentie met mensen bestaat. Wel speelt concurrentie met voedseldieren en met mensen om de ingenomen ruimte. Wat betreft krachtvoer is wel sprake van directe concurrentie met mensen en voedseldieren.
De inmiddels overleden Wim Brands besteedde in zijn radioprogramma "Brands met boeken" aandacht aan het boek 'MééR!', een initiatief van de Partij voor de Dieren. In het boek bundelde fractievoorzitter Marianne Thieme wetenschappelijke inzichten die de crisis van dit moment in kaart brengen en mogelijk helpen oplossen. Ze komen van wetenschappers die zich zorgen maken over de toekomst van mens, dier, natuur en milieu en pleiten voor een radicale omslag in beleidskeuzes. Naast Marianne Thieme zijn ook econoom Arjo Klamer en Arjen Y. Hoekstra, hoogleraar watermanagement aan de universiteit van Twente, te gast. Arjen introduceert de term "watervoetafdruk", de hoeveelheid water verbruikt voor consumptie(artikelen). Een kilo biefstuk bijvoorbeeld vraagt 15 ton water.
Overal ter wereld
is winst te behalen door de ruimte anders
te gebruiken en minder vlees en zuivel te produceren en te consumeren. Een goed begin
is het beëindigen van de ruimtebeslag
in de rest van de wereld ten behoeve van
het verbouwen van veevoeder voor de nationale bio-industrie. De grond in eigen land zou bestemd moeten worden
voor biologische bedrijfsvoering.
Ook het minder intensief gebruiken van
weilanden door niet meer alle bomen in en
rond de weilanden te kappen levert winst
op voor natuur en het dier. Een voorbeeld
is het Bomen Voor Koeien project, waarbij
oud-hollandse bomen worden geplaatst in
het weiland. Deze bomen geven de dieren
beschutting en haalt CO2 uit
de lucht.
In 2018 produceerde Nederland 14,2 miljard kilo melk. Volgens gegevens van de LTO zorgt 1 kilo melk voor 1,2 kilo CO2. Vermenigvuldigd levert dat 17,04 miljard kilo CO2 oftwel 17 Megaton (Mt) CO2 op. Komt nog bij 7 Mt CO2 uit de veenweide. Maakt ruim 24 Mt CO2.
Hier zit niet bij de verwerking van de melk en het vervoer van de melk.
Volgens de varkenshouders levert 1 kilo varkensvlees per jaar 4,5 kilo CO2 uitstoot. Er wordt per jaar bijna een miljard kilo vlees geproduceerd. Dat levert dus vermenigvuldigd ongeveer 4 Mt CO2 uit vlees op.
Klik hier voor overzicht van adressen bij u in de
buurt waar u duurzaam kunt consumeren.
