Wat wordt onder het recht van dieren op vrijheid verstaan?

Het eerste lid van artikel 36 van de Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren van 1992 (nu wet Dieren) luidde: "het is verboden om zonder redelijk doel, of met overschrijding van hetgeen ter bereiking van zodanig doel toelaatbaar is, bij een dier pijn of letsel te veroorzaken dan wel de gezondheid of het welzijn van een dier te benadelen".
Om de lezer op het goede been te zetten voor de manier waarop dit recht in termen van vrijheid moet worden ingevuld, geven we 2 x 2 schema's.

Schema Ia en Ib geven aan hoe in de praktijk op basis van de huidige wetgeving ten aanzien van dieren wordt aangekeken tegen het houden en doden van dieren.
Dit vanuit 2 gezichtspunten: "het gezonde verstand in" de samenleving en de wet.
Alleen (actieve) dierenmishandeling wordt als immoreel in de samenleving afgewezen en wordt wettelijk verboden. Passieve dierenmishandeling wordt door een meerderheid van de samenleving afgewezen, maar nog niet door haar leden in het gedrag aangepakt en ook de wet is op dit punt nog niet aangepast.
De handhaver van de wet loopt achter bij de "brutale" grensoverschrijding van de bio-industrie.
Per situatie of handeling wordt aangegeven of deze wel of niet wettelijk toelaatbaar is en of de situatie is te vermijden.

In schema IIa eb IIb geven we aan hoe met dezelfde situaties omgegaan zou moeten worden als er van wordt uitgegaan dat dieren grondwettelijk recht op vrijheid hebben.
Bijvoorbeeld: onvermijdbaar en wettelijk ontoelaatbaar is "niets" (er is geen voorbeeld denkbaar).
Stropen van dieren is wel vermijdbaar en tegelijk wettelijk ontoelaatbaar.

Schema Ia. Onvermijdelijk in de huidige situatie

Huidige situatie
	Onvermijdelijk
Juridisch niet-ontvankelijk	Niets
Juridisch toegestaan.	Virus doden. Bacteriën doden. Insecten als verkeersslachtoffers. Onbedoeld op insecten trappen tijdens een wandeling.

Schema Ib. Dierenrechten in de wet in de huidige situatie

Schema IIa. Onvermijdelijk, ook wanneer dierenrechten gebaseerd zijn op vrijheid

Situatie nagestreefd
	Onvermijdelijk
Juridisch niet-ontvankelijk / geen redelijk menselijk belang	Niets
Juridisch toelaatbaar / menselijk belang denkbaar.	Virussen doden. Bacteriën doden. Insecten als verkeersslachtoffers. Onbedoeld op insecten trappen.

Schema IIa. Dierenrechten gebaseerd op vrijheid

Bij dierenrechten uitgaan van vrijheid heeft een aantal gevolgen voor de veeteelt, sport en onze omgang met huisdieren: deze moeten worden ingeperkt.

* Het liefst zouden we zien dat de beheersjacht overbodig wordt gemaakt door het bevorderen van het natuurlijke evenwicht, eventueel door het (her)introduceren van natuurlijke predatoren. Dan is het niet nodig om een discussie te houden of de beheersjacht verboden zou moeten worden.

** Het houden van huisdieren die niet zijn doorgefokt en zich natuurlijk kunnen gedragen. In het algemeen zou je de stelregel kunnen hanteren "als het dier in alle vrijheid bij een mens blijft, is er niks mis mee om het dier als huisdier te houden".

*** Er zijn primair en secundair verantwoordelijken voor dierenleed. Het dragen van (nep)bont is iets anders (meer secundair) dan het fokken van pelsdieren (meer primair verantwoordelijk). Een verbod op het dragen van bont gaat te ver, omdat het mensen uit pure recalcitrantie en protest tot het inperken van hun vrijheid ertoe kan verleiden om juist wel bont te gaan dragen. Iets soortgelijks geldt voor het mensen verplichten om ecologisch vlees te gaan eten. Voor deze zaken is het gunstiger om sociale druk uit te oefenen.

Met opzet wordt geen definitie van vrijheid gegeven. Vrijheid is een paradoxaal concept, dat door te omstandig uit te werken onwerkbaar wordt: "freedom defined is freedom denied".

Dieren zijn vrij:

1. van dorst, honger en onjuiste voeding;
2. van fysiek en fysiologisch ongerief;
3. van pijn, verwondingen en ziektes;
4. van angst en chronische stress;
5. om hun natuurlijke (soorteigen) gedrag te vertonen.